Ο τρόμος ως είδος λογοτεχνίας κάνει την εμφάνισή του πρώτη φορά στα αρχαία παραμύθια με επίκεντρο τις μάγισσες, τα κακά πνεύματα κ.ά. Είτε αντλείς έμπνευση από τη λαογραφία είτε από θρυλικούς συγγραφείς τρόμου όπως ο Edgar Allan Poe, H.P. Lovecraft και Stephen King, μπορείς να βρεις πολλά εξαιρετικά σημεία αναφοράς για το πώς να γράφεις ιστορίες τρόμου (ή και σενάρια).
Τι είναι ο τρόμος;
Ο τρόμος είναι ένα είδος αφήγησης που αγγίζει το συναίσθημα του φόβου. Η γραφή τρόμου μερικές φορές εντάσσεται στην ευρύτερη κατηγορία των θρίλερ. Αυτό, όμως, δεν σημαίνει ότι όλα τα έργα τρόμου ακολουθούν τη δομή του θρίλερ. Η κλασική μυθοπλασία τρόμου—ως μυθιστόρημα, νουβέλα, διήγημα ή ταινία— θα εμβαθύνει σε θέματα που τρομάζουν πραγματικά τους περισσότερους ανθρώπους. Τα κοινά θέματα περιλαμβάνουν φαντάσματα, λυκάνθρωπους, βαμπίρ, ζόμπι, δολοφόνους (κατά συρροή ή όχι) και τον φόβο του αγνώστου.
Αυτά τα μοτίβα μπορούν συχνά να μετατραπούν σε κλισέ. Ένα μειονέκτημα της δημοτικότητας του είδους αυτού είναι ότι πολλά λογοτεχνικά και κινηματογραφικά έργα ανακυκλώνουν παλιό περιεχόμενο με μη δημιουργικούς τρόπους. Παρόλα αυτά, με τη σωστή εκτέλεση οι ιστορίες τρόμου μπορούν να ενθουσιάσουν το κοινό ή/ και να σχολιάσουν την ανθρώπινη κατάσταση.
Τι κάνει μια καλή ιστορία τρόμου;
Στην καλύτερη περίπτωση, η ιστορία τρόμου αγγίζει τους φόβους μας συνδυάζοντας το συνηθισμένο με το ανοίκειο, το αφύσικο και το γκροτέσκο. Πολλές ιστορίες τρόμου τοποθετούν τον πρωταγωνιστή τους σε σχετικά περιβάλλοντα, όπως ένα νέο σπίτι, μια καλοκαιρινή κατασκήνωση, μια βραδινή διαμονή, μια διαμονή σε ξενοδοχείο ή μια εκδρομή σε κατασκήνωση. Η σχετικότητα αυτών των συνθηκών προετοιμάζει το κοινό για τον τρόμο που έρχεται.
Όσο περισσότερο η άποψη του πρωταγωνιστή αντικατοπτρίζει αυτή του κοινού, τόσο πιο συγκλονιστικό θα είναι όταν ο πρωταγωνιστής συναντά στιγμές τρόμου. Για παράδειγμα, είναι πιο τρομακτικό όταν μια νεαρή οικογένεια σε ένα καινούργιο σπίτι αντιμετωπίζει ένα δολοφόνο με μαχαίρι παρά όταν ένα ρομπότ στο διάστημα συναντά κάτι αντίστοιχο. Γιατί; Γιατί οι περισσότεροι από εμάς γνωρίζουμε πώς είναι να μετακομίζεις σε ένα νέο σπίτι. Κανείς από εμάς δεν ξέρει πώς είναι να είσαι ρομπότ στο διάστημα.
Είτε το πιστεύεις είτε όχι, πολλοί συγγραφείς πιστεύουν ότι το πιο συναφές είδος με τον τρόμο είναι η κωμωδία. Η σύνδεση αυτή οφείλεται στο ότι τόσο ο τρόμος όσο και η κωμωδία βασίζονται στην ανατροπή οικείων καταστάσεων.
Στην κωμωδία, το οικείο ανατρέπεται από κάτι παράλογο και αταίριαστο. Στον τρόμο, το οικείο ανατρέπεται από κάτι γκροτέσκο και απειλητικό. Οι αντιδράσεις του κοινού τόσο σε βιβλία τρόμου, όσο και κωμωδίας έχουν την ίδια αφετηρία: έκπληξη για το πώς ανατράπηκε ένα οικείο σκηνικό.
Τι πρέπει να προσέξεις;
Αν θέλεις να ασχοληθείς με το είδος του τρόμου υπάρχουν ορισμένα βασικά σημεία που πρέπει να λάβεις υπ’ όψιν. Όπως όλα τα έργα μυθοπλασίας, η ιστορία τρόμου δεν έχει καθορισμένους κανόνες. Μια υπέροχη ιστορία τρόμου μπορεί να έχει οποιοδήποτε μήκος και να ασχολείται με οποιοδήποτε θέμα.
1. Διάβασε περισσότερο και πέρα από το είδος.
Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος για να καταλάβεις πώς είναι μια καλή ιστορία από το να τη διαβάσεις. Οι παγκοσμίως αναγνωρισμένοι δάσκαλοι του τρόμου είναι ο Πόε, ο Λάβκραφτ και ο Κινγκ, αλλά η λίστα δεν σταματά εκεί. Άλλοι αξιοσημείωτοι συγγραφείς τρόμου περιλαμβάνουν τη Shirley Jackson, τον Dean R. Koontz και τον Robert Bloch. Εν τω μεταξύ, ο John Bellairs και ο R.L. Stine ειδικεύονται σε βιβλία τρόμου για νεαρούς αναγνώστες.
2. Να θυμάσαι ότι ο τρόμος μπορεί να ξεπεράσει τα όρια του είδους.
Πολλοί σύγχρονοι συγγραφείς—συμπεριλαμβανομένων των Joyce Carol Oates, Chuck Wendig και Neil Gaiman— δεν περιορίζονται στον τρόμο, αλλά συχνά παρουσιάζουν στοιχεία του είδους σε άλλα έργα τους. Οπότε διάβασε τις σειρές Carrie και The Tell-Tale Heart και Goosebumps και παρακολούθησε Halloween και Rosemary’s Baby, αλλά παράλληλα αφιέρωσε χρόνο για να ανακαλύψεις τη δουλειά των δημιουργών που φλερτάρουν με τον τρόμο.
3. Εστίασε στους δικούς σου φόβους.
Όπως και η κωμωδία, ο τρόμος επωφελείται από την αυθεντικότητα. Στο «Περί συγγραφής» , ο Stephen King έχει γράψει για το πώς η διαδικασία τον βοήθησε να ξεπεράσει μια σειρά από προσωπικούς φόβους. Η τεχνογνωσία του γεννήθηκε από την εμπειρία. Γράψε λοιπόν προσωπικά. Εάν μπορείς να τρομάξεις τον εαυτό σου, πιθανότατα μπορείς να τρομάξεις και το αναγνωστικό κοινό.
4. Δημιούργησε τρισδιάστατους χαρακτήρες.
Γράψε χαρακτήρες των οποίων τα ελαττώματα τροφοδοτούν τη δράση της ιστορίας. Όλη η καλή λογοτεχνία και ο κινηματογράφος περιέχει καλοφτιαγμένους χαρακτήρες με επιθυμίες, συναισθήματα και ιστορία. Τα έχουμε ξαναπεί… Όσο πιο ανθρώπινους κάνεις τους χαρακτήρες της ιστορίας σου, τόσο περισσότερο τα λάθη και οι κακές επιλογές τους θα έχουν απήχηση στο κοινό.
5. Αναγνώρισε ότι το πραγματικό μπορεί να είναι πιο τρομακτικό από το σουρεαλιστικό.
Προφανώς και μπορείς να δημιουργήσεις μια στρατιά από δαίμονες ή να φυτέψεις ένα κομμένο κεφάλι στο κρεβάτι του πρωταγωνιστή σου, αλλά θα προκαλέσει πραγματικό τρόμο στον αναγνώστη σου; Οχι απαραίτητα. Στις περισσότερες περιπτώσεις, ο ψυχολογικός τρόμος μένει στο αναγνωστικό (και όχι μόνο) κοινό πολύ περισσότερο από ένα ξαφνικό τρόμαγμα. Υπάρχει λόγος που το κοινό δεν μπορούσε να σταματήσει να μιλάει για ταινίες όπως το The Blair Witch Project.
