Απώλεια. Έρχεται το ίδιο ξαφνικά στην πραγματική ζωή, όπως και στην ιστορία που γράφουμε. Συνήθως όταν μιλάμε για πένθος εννοούμε τη διαδικασία αντιμετώπισης ενός θανάτου, αν και κάθε είδους απώλεια πρέπει να την αναγνωρίσουμε ως ένα τέτοιο γεγονός (πχ διαζύγιο, εγκατάλειψη, μετακόμιση σε άλλο τόπο, απόλυση κλπ). Ωστόσο, σε αυτό το άρθρο θα επικεντρωθούμε στο πένθος ως αντίδραση στο θάνατο.
Πρόκειται, λοιπόν, για ένα γεγονός που ο κάθε ένας από εμάς έχει βιώσει ή θα βιώσει κάποια στιγμή στη ζωή του. Είναι αναπόσπαστο μέρος της ζωής. Έτσι, είναι σημαντικό όταν γράφουμε χαρακτήρες που βρίσκονται στη διαδικασία πένθους να το κάνουμε με σεβασμό και όσο γίνεται πιο ρεαλιστικά.
Ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου προκαλεί διάφορα συναισθήματα. Αυτά δεν είναι απαραίτητο ότι τα βιώνουν όλοι με τον ίδιο τρόπο, ούτε στον ίδιο χρόνο. Υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να ξεκινήσουν τη διαδικασία πένθους μήνες μετά το γεγονός.
Σύμφωνα με την Elisabeth Kubler-Ross η διαδικασία του πένθους περνά από πέντε στάδια: άρνηση, θυμός, θλίψη, διαπραγμάτευση και αποδοχή. Η διάρκεια του κάθε σταδίου διαφέρει στο κάθε άτομο.
Είτε ο αναγνώστης έχει βιώσει το θάνατο αγαπημένου προσώπου, είτε όχι, θα πρέπει να μπορούν να νιώσουν τον πόνο του ήρωά σου. Όσο καλύτερα γράψεις για το πόσο του έχει στοιχίσει η απώλεια, τόσο περισσότερο ο αναγνώστης μπορεί να σχετιστεί με τον ήρωα.
Μερικοί τρόποι με τους οποίους μπορείς να το κάνεις αυτό:
Τα πιο μικρά πράγματα μπορούν να θυμίζουν το άτομο που “έφυγε”
Ακόμα και χρόνια μετά το θάνατο κάποιου προσώπου, μικρά πράγματα μπορούν να τον θυμίσουν. Αυτά τα πράγματα μπορεί να φέρουν στο προσκήνιο μικρές αναμνήσεις ή να προκαλέσουν ολική αλλαγή της διάθεσης, μια μικρή “κρίση”.
Πράγματα που μπορεί να θυμίσουν τον νεκρό:
- Κάποιος με το ίδιο όνομα.
- Το όνομά του γραμμένο κάπου (σε ένα χαρτί, στην αλληλογραφία κλπ)
- Το αγαπημένο του μουσικό συγκρότημα.
- Το αγαπημένο του φαγητό.
- Η μυρωδιά της κολόνιας του.
- Η αγαπημένη του σειρά/ ταινία να παίζει στην τηλεόραση.
- Συνομιλία με κάποιο γνωστό ή συγγενή του.
- Φωτογραφίες.
- Το αγαπημένο του χόμπι.
- Κάποιος που υλοποιεί αυτό που ήθελε να κάνει πριν πεθάνει (πχ ταξίδι σε μια συγκεκριμένη χώρα).
Διαφορετικά πράγματα λειτουργούν κάθε φορά με τον ίδιο τρόπο σε διαφορετικούς ανθρώπους. Επομένως, ανάλογα με το χαρακτήρα του ήρωά σου και το ποιον έχουν χάσει, είναι εύκολο να το κάνεις πρωτότυπο ή και παράξενο κάποιες φορές.
Κάποιοι γελούν στις κηδείες
Κι όμως, παρόλο που περιμένουμε όλοι να κλαίνε στις κηδείες, αυτό δε συμβαίνει πάντα. Φυσικά αυτό εξαρτάται και από την ηλικία του νεκρού. Όταν πέθανε η μητέρα μου όλοι έκλαιγαν. Ήταν νέα. Όταν πέθανε η γιαγιά μου τα παιδιά της διηγούνταν αστείες ιστορίες για εκείνη και γελούσαν.
Όπως και να έχει, κάποιοι άνθρωποι γελούν όταν βρίσκονται σε αμηχανία ή είναι πολύ συναισθηματικά φορτισμένοι. Αν και το άτομο που γελάει συνήθως νιώθει ακόμα μεγαλύτερη αμηχανία (πολλές φορές και οι γύρω του), δεν μπορεί να σταματήσει.
Α, και μην ξεχνάμε αυτούς που προσπαθούν να κάνουν τους άλλους να νιώσουν καλύτερα με το να λένε αστεία (αν και όχι πάντα πετυχημένα).
Δεν κλαίνε όλοι
Είναι αναμενόμενο ότι κάποια στιγμή αυτός που μένει πίσω θα κλάψει. Κι όμως, αυτό δε συμβαίνει πάντα.
Κάποιοι άνθρωποι δεν κλαίνε. Κρατούν το συναίσθημά τους κρυμμένο και δεν το εκφράζουν. Αυτό μπορεί να τους οδηγήσει στο να ξεσπάσουν μια μέρα ξαφνικά ή να φτάσουν να υποφέρουν από μακροχρόνιο στρες.
Ή απλά δεν κλαίνε. Δε σημαίνει ότι δεν νιώθουν λύπη ή αναστάτωση ή είναι κακοί άνθρωποι. Το ότι κάποιος δεν εκφράζει τη λύπη του με κλάμα δε σημαίνει απαραίτητα κάτι βαθύτερο. Ο καθένας μας θρηνεί διαφορετικά.
Τέλος, υπάρχουν κι αυτοί που θα κλάψουν μόνο όταν βρεθούν μόνοι, μακριά από όλους τους άλλους (όσο κοντινοί κι αν είναι αυτοί). Αυτοί είναι πιθανό να συγκρατούν τα συναισθήματά τους όταν βρίσκονται με κόσμο, αλλά βρίσκουν μια υγιή αντιμετώπιση με το να εκφράζονται κάποια άλλη στιγμή.
Όποιος θέλει ας κλάψει
Δεν υπάρχει τίποτα χειρότερο από το να πει κάποιος “Μην κλαις”.
Αν ο ήρωάς σου δεν μπορεί πια να συγκρατήσει όλα αυτά που αισθάνεται και αρχίσει να κλαίει, όταν πια σταματήσει, τότε σίγουρα θα νιώθει πολύ καλύτερα. Σε ποιον δε συμβαίνει αυτό;
Παρόλα αυτά, είναι συχνό να θεωρείται το κλάμα ως κάτι αρνητικό και το να πει κάποιος “Μην κλαις” είναι σχεδόν αυτόματη αντίδραση. Αλλά αυτά είναι βλακείες. Το κλάμα είναι φυσική αντίδραση στον πόνο.
Δίνει κίνητρο
Αυτό -για κάποιο λόγο- χρησιμοποιείται πολύ. Αν θέλεις να το χρησιμοποιήσεις, πρόσεχε πως θα το κάνεις! Υπάρχουν πολλά παραδείγματα ιστοριών που χρησιμοποιούν δευτερεύοντες ήρωες (ναι, καλά μάντεψες, κυρίως γυναίκες) μόνο για αυτό το σκοπό.
Στο Star Wars, για παράδειγμα, ο Anakin βρίσκεται στα πρόθυρα να ακολουθήσει τη σκοτεινή πλευρά όταν η Padmé πεθαίνει στη γέννα. Καταλαβαίνοντας ότι δεν μπορεί να τη σώσει με τη Δύναμη, χάνει κάθε ελπίδα και οδηγείται στη σκοτεινή πλευρά ολοκληρωτικά.
Ένα ακόμα -κάπως πιο θετικό- παράδειγμα έχουμε στο Supernatural. Στο τέλος του πρώτου επεισοδίου ο Sam χάνει την κοπέλα του από έναν δαίμονα. Αυτό τον παρακινεί να ενώσει τις δυνάμεις του με τον αδελφό του (τον Dean εννοώ), παρόλο που είναι διστακτικός. Μπορεί να πει κανείς ότι το κύριο κίνητρό του ήταν να πάρει εκδίκηση από το δαίμονα. Όπως και να έχει, ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου τον παρακίνησε.
Θυμάσαι πώς γράφουμε κίνητρα για τον ήρωά μας;
Κάποιοι δεν βιώνουν πένθος
Κάποιοι επανέρχονται -ή έτσι δείχνουν- πολύ γρήγορα μετά το θάνατο κάποιου αγαπημένου προσώπου. Σε κάποιους μπορεί να πάρει χρόνια.
Υπάρχουν και αυτοί που δεν μπορούν να διαχειριστούν την απώλεια και απλά σταματούν να “νιώθουν”.
Κάποιες φορές μπορεί να είναι για σύντομο χρονικό διάστημα, ενώ κάποιες άλλες μπορεί να είναι μόνιμο. Αυτό εξαρτάται από την απώλεια. Αυτό το βλέπουμε πιο συχνά σε ηλικιωμένους, που χάνουν το σύντροφό τους και μετά από λίγο καιρό “ακολουθούν”. Όταν λέμε ότι κάποιος ‘πέθανε από θλίψη’, ουσιαστικά λέμε ότι έχασε την όρεξη για ζωή και δεν έβρισκε πια νόημα στο να φροντίσει τον εαυτό του.
Από την άλλη, αν κάποιος περάσει τη διαδικασία πένθους και επανέλθει σχετικά γρήγορα, μπορεί να δεχτεί κριτική. Γιατί δεν πενθεί; Κάτι δεν πάει καλά μαζί του/της! Προσποιείται;
Δεν υπάρχει χρονικό όριο στο πένθος
Δεν υπάρχει χρονικό όριο στο πένθος, αλλά κάποιοι νομίζουν το αντίθετο. Το περιθώριο που δίνεται στο άτομο που θρηνεί για να ανακτήσει τη λειτουργικότητά του είναι περίπου ένας χρόνος.
Το θέμα είναι ότι κανείς δεν επανέρχεται ποτέ και είναι το ίδιο άτομο. Ο ήρωας, το άτομο έχει χάσει κάποιον πολύ σημαντικό για εκείνον/η. Κάποιον που πιθανά συνέδραμε στην προσωπικότητά του/της ή στη σε σημαντικές αλλαγές στη ζωή. Χωρίς αυτό το άτομο ο ήρωας μπορεί να αισθάνεται χαμένος, οργή, σύγχυση. Αυτά είναι συναισθήματα που μπορεί να διαρκέσουν για πολύ καιρό. Κι αυτό δεν είναι κακό.
Συμπέρασμα
Το σημαντικό που πρέπει να θυμάσαι είναι ότι πρέπει να αντιμετωπίσεις με ευαισθησία το πένθος του ήρωα και να θυμάσαι ότι πάντα θα είναι μέρος της προσωπικότητάς του.
Περισσότερα για το πένθος στη μυθοπλασία στο δεύτερο μέρος.
Η φωτογραφία είναι από τον χρήστη Peter de Vink στο Pexels
