Τα συναισθήματα που βιώνει ένας χαρακτήρας στην ιστορία είναι αυτά που τον κάνουν αληθοφανή. Ωστόσο, η απρόσωπη περιγραφή τους μπορεί να καταστρέψει την εμπειρία για τον αναγνώστη. Η περιγραφή δεν δίνει την αίσθηση του «συναισθήματος», αλλά περισσότερο τη γνώση του συγγραφέα για τον εσωτερικό κόσμο του ήρωα, που τη μοιράζεται με τον αναγνώστη.
Όταν χρησιμοποιούμε την τριτοπρόσωπη αφήγηση, με ένα αφηγητή παντογνώστη ή με εξωτερική εστίαση, ίσως και να μην είναι τόσο επιβλαβής αυτή η τακτική. Άλλωστε, σε τέτοια περίπτωση ο αναγνώστης αναμένει να υπάρχει αυτή η απόσταση μεταξύ του αφηγητή και του ήρωα. Κάποιες φορές η απλή και σύντομη περιγραφή του πώς νιώθει ο ήρωας να συμβάλλει στο ρυθμό του κειμένου. Ωστόσο, εάν προτιμήσουμε την πρωτοπρόσωπη ή την εστιασμένη τριτοπρόσωπη αφήγηση, διατρέχουμε τον κίνδυνο ο αναγνώστης να «βγει» από την ιστορία!
Για παράδειγμα:
«Σκούπισα τον ιδρώτα από τα φρύδια μου με τρεμάμενο το χέρι, με το φόβο για την προσπάθειά μου να ξεφύγω να κατακλύζει τις φλέβες μου.»
Εσύ μπορείς να αισθανθείς το φόβο του ήρωα στην παραπάνω περίοδο; Κατά πάσα πιθανότητα, όχι. Ο λόγος; Δεν τον αισθάνεται ούτε ο ίδιος… Ένας άνθρωπος που φοβάται δεν σκέφτεται τι κατακλύζει τις φλέβες του ή γιατί. Νιώθει, σκέφτεται και αντιδρά.
«Τρέμοντας ακόμα, σκόνταψα στο παγκάκι, έπεσα πάνω του κι ύστερα κάτω. Τα μάτια μου έτσουξαν από τον ιδρώτα και σκούπισα το πρόσωπό μου με την μπλούζα. Φτηνά τη γλίτωσα. Αν δεν είχα τρέξει θα… Ανατρίχιασα.»
Σε αυτή την περίπτωση βλέπουμε πιο άμεσα πως νιώθει ο αφηγητής/ ήρωας, τι σκέφτεται για αυτό το συναίσθημα, πώς αντιδρά το σώμα του, χωρίς να φαίνεται ότι έχει πλήρη επίγνωση των συναισθημάτων του. Η περιγραφή γίνεται «από μέσα προς τα έξω» και όχι το αντίθετο. Είναι περιττό να εξηγήσει ο συγγραφέας ότι μόλις ξέφυγε από κάπου, γιατί έχει δώσει ήδη αρκετές πληροφορίες για αυτό.
Μερικοί τρόποι που μπορείς να δείξεις το συναίσθημα, χωρίς να χάσεις την εστιασμένη αφήγηση:
Τα συναισθήματα πολύ συχνά προκαλούν ακούσιες αντιδράσεις στο σώμα μας. Αυτές οι αντιδράσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν, ώστε ο αναγνώστης να καταλάβει πως νιώθει ο ήρωας. Ταχυπαλμία, τρέμουλο, μούδιασμα των άκρων, κρύος ιδρώτας, δείχνουν φόβο (στις κατάλληλες περιπτώσεις και έρωτα ακόμα!).
Χρησιμοποίησε τη ακούσια αντίδραση του ήρωα
Πχ. Γέλασαν κι αυτός γύρισε από την άλλη, με το πρόσωπο του να καίγεται και τα δάχτυλα του παγωμένα.
Αντί για: Γύρισε από την άλλη, με το πρόσωπο κατακόκκινο από ντροπή.
Χρησιμοποίησε τον εσωτερικό μονόλογο ή το διάλογο
Το συναίσθημα, εκτός από το σώμα, συχνά επηρεάζει τη σκέψη και τον τρόπο που μιλάμε. Ένας ήρωας που παρακολουθώντας έναν άλλον ήρωα να κάνει κάτι σκέφτεται τέλειωνε, επιτέλους, μάλλον είναι ανυπόμονος για κάτι. Αντίστοιχα, μια γρήγορη ατάκα σε σχέση με τη συμπεριφορά του άλλου ήρωα, μπορεί να δείξει το ίδιο συναίσθημα με ένα συνοφρύωμα, και να είναι πιο πειστική ως αντίδραση.
Πχ. Τι ζώον!
Αντί για: Έσμιξε τα φρύδια και αναρωτήθηκε πόσο ηλίθιος ήταν αυτός που είχε απέναντί της.
Χρησιμοποίησε λανθάνοντα μηνύματα
Συχνά αυτά που δε λέγονται, μιλάνε πιο δυνατά! Μια συμπεριφορά που έρχεται σε αντίθεση με τις σκέψεις –ή ακόμα και το συναίσθημα- του ήρωα δίνουν μεγαλύτερο βάθος σε αυτό που βιώνει εκείνη τη στιγμή. Τέτοιου είδους μηνύματα μπορούν να φέρουν τη σύγκρουση και να αυξήσουν την ένταση της σκηνής.
Πχ. «Φυσικά μπορείς να μείνεις κι άλλο,» είπε, σκίζοντας τη χαρτοπετσέτα σε μικρά κομμάτια.
Αντί για: Δεν του απάντησε, παρόλο που ήξερε ότι αυτός περίμενε να ακούσει «ναι».
Χρησιμοποίησε τις αισθήσεις
Τα έντονα συναισθήματα μπορούν να εντείνουν τις αισθήσεις. Ο φόβος συνήθως περιγράφεται με το σφίξιμο στο στομάχι ή τον κόμπο στο λαιμό. Ωστόσο, μπορεί να αυτιά να βουίζουν ή οι ήχοι να μοιάζουν απόμακροι και μπερδεμένοι. Μια μυρωδιά μπορεί να ξυπνήσει αναμνήσεις και αυτές με τη σειρά τους το συναίσθημα που είναι απαραίτητο για τη σκηνή που γράφουμε.
Πχ. Δεν ήταν μόνο τα βήματα πίσω της –η μυρωδιά από φτηνή κολόνια και μπύρα, μαζί με μια αίσθηση απελπισίας την πλησίαζε όλο και περισσότερο. Επιτάχυνε το βήμα της.
Αντί για: Ο φόβος την έκανε να επιταχύνει το βήμα της. Κάποιος την ακολουθούσε.
Χρησιμοποίησε εικόνες
Η ποίηση χρησιμοποιεί εικόνες για να προκαλέσει συναισθήματα. Το ίδιο μπορεί να συμβεί κάλλιστα και στον πεζό λόγο. Μεταφορές, παρομοιώσεις και λυρικές περιγραφές είναι ένας αποτελεσματικός τρόπος να δείξεις το συναίσθημα, χωρίς να το ονομάσεις.
Πχ. Όλος ο κόσμος σκοτείνιασε. Έχασε τα χρώματά του, εκτός από εκείνον, έτσι όπως τον φώτιζε ο ήλιος.
Αντί για: Ήταν τόσο όμορφος, που δεν μπορούσε να πάρω τα μάτια μου από πάνω του.
Κάθε ήρωας εμφανίζει διαφορετική αντίδραση στο ίδιο συναίσθημα. Έτσι, είναι σημαντικό να καταλάβεις τον ήρωά σου, καθώς έτσι θα είσαι σε θέση να περιγράψεις καλύτερα το πώς αισθάνεται. Κάποιοι άνθρωποι εξωτερικεύουν ευκολότερα το συναίσθημά τους μέσω της συμπεριφοράς, ενώ άλλοι υπεραναλύουν αυτό που τους συμβαίνει και δεν αντιδρούν εύκολα. Όταν ένας ήρωας αντιδρά με ένα συγκεκριμένο τρόπο, αυτό δίνει την ευκαιρία σε έναν άλλον να αντιδράσει αντίστοιχα. Με αυτόν τον τρόπο τα συναισθήματα και των δύο μπορούν να χτιστούν με βάση τις αντιδράσεις τους.
